Handig voor je nabestaanden
Je kunt je nabestaanden enorm helpen als jij je wensen, financiële en andere gegevens al voor ze hebt verzameld in een digitale kluis. Maak een Nabestaandenplan.
Erven met of zonder testament
Woordenboekje
Erflater: degene die overlijdt
Nalatenschap: het vermogen dat de erflater nalaat
Erfgenaam: degene die geheel of gedeeltelijk de nalatenschap ontvangt of er recht op heeft
Bloedverwant: personen die van elkaar afstammen of personen met dezelfde stamvader/moeder
Aanverwant: geen familie van elkaar, maar verbonden door huwelijk of geregistreerd partnerschap
Kindsdeel: het deel van de erfenis waar een kind recht op heeft
Wat is een erfenis of nalatenschap?
Een erfenis bestaat uit alle goederen en het geld en de schulden van iemand die is overleden. Een erfenis wordt ook nalatenschap genoemd: dat wat de overledene nalaat.
Ben je de enige erfgenaam, dan krijg je de hele erfenis. Als er meer erfgenamen zijn, krijg je een deel van de erfenis.
Erfenis volgens wettelijk erfrecht: zonder testament
Heeft de overledene geen testament opgesteld, dan verloopt de erfenis volgens het wettelijk erfrecht. Dat betekent dat eerst de echtgenoot of geregistreerd partner en kinderen erven.
De vier groepen wettelijke erfgenamen
Of je een deel van de erfenis krijgt, hangt af van je relatie met de overledene. Bij het wettelijk erfrecht zijn er 4 groepen:
- de echtgenoot of geregistreerd partner en kinderen
- ouders, broers en/of zussen, of kleinkinderen als de ouders al zijn overleden
- grootouders
- overgrootouders
Is er in de ene groep geen erfgenaam (meer), dan volgt de volgende groep. Heeft degene die is overleden bijvoorbeeld geen echtgenoot of kinderen of weigeren zij de erfenis? Dan volgen de ouders, broers en zussen tot maximaal de 6e graad. Is er dan nog geen erfgenaam? Dan vervalt de nalatenschap aan de Staat der Nederlanden.
Voorbeeld wettelijk erfrecht (zonder testament)
Je moeder overlijdt. Je ouders waren in gemeenschap van goederen getrouwd dus de erfenis bestaat uit de helft van het vermogen/bezit van je beide ouders. De erfenis wordt verdeeld onder jouw vader, jou en je eventuele broers en zussen. Je krijgt jouw deel (kindsdeel) wel pas als je vader overlijdt. Tot die tijd beheert je vader het geld. Vind je dat je vader hier niet goed mee omgaat? Dan kun je een verzoek indienen bij de kantonrechter voor een onderbewindstelling.
Is je moeder tijdens haar leven hertrouwd? Dan ook ontvang je je kindsdeel pas als de nieuwe partner van je moeder is overleden. Hij mag tot die tijd doen met het geld wat hem goeddunkt. Vind je dat je (stief)vader hier niet goed mee omgaat? Dan kun je een verzoek indienen bij de kantonrechter voor een onderbewindstelling.
Wettelijke verdeling bij erfrecht
Zijn jullie getrouwd of geregistreerd partners? Dan krijgt je partner na jouw dood de hele erfenis – als er geen testament is en de verdeling volgens de wet gebeurt. Dit betekent dat de langstlevende echtgenoot/geregistreerd partner de enige rechthebbende tot de nalatenschap is. Hij of zij krijgt dus alle bezittingen, maar moet ook de schulden van de overledene voor zijn/haar rekening nemen. De positie van gehuwden is volgens het erfrecht gelijk aan de positie van geregistreerde partners.
Zijn er ook kinderen, dan hebben zij ook recht op een deel van de erfenis: het kindsdeel. De kinderen ontvangen dat deel pas als beide ouders zijn overleden. Goed om te weten: ook als je hertrouwd bent, ontvangen de kinderen hun kindsdeel pas als de nieuwe partner overlijdt.
Deze wettelijke verdeling kan onder omstandigheden ongedaan gemaakt worden: vraag de notaris om advies.
Wettelijk erfdeel van de kinderen
Er wordt in geld uitgerekend hoe hoog het wettelijk erfdeel van de kinderen is. Voor dat bedrag heeft de achterblijvende echtgenoot een schuld aan de kinderen. Die schuld hoeft pas na het overlijden aan de kinderen worden uitbetaald. De echtgenoot kan er ook voor kiezen om de schuld eerder aan de kinderen te betalen. Zij moeten er dan misschien wel schenkbelasting over betalen.
Erfenis volgens een testament
Wil je dat iemand anders je bezit erft of wil je een andere volgorde bepalen dan het wettelijk erfrecht doet? Dan kun je een testament op laten maken bij de notaris. Daarin staat wat er na je dood met je bezit en schulden moet gebeuren en wie jij als erfgenamen aanwijst.
Met een testament kun je:
- bepalen wat er met je vermogen gebeurt nadat je bent overleden
- erfgenamen aanwijzen, ook buiten je familie
- erfgenamen uitsluiten, voor wat betreft het bedrag boven het wettelijk deel
- degene benoemen die je erfenis moet afwikkelen: een executeur
- de voogdij over je minderjarige kinderen regelen
- een bewindvoerder benoemen
- speciale erfstukken voor bepaalde mensen achterlaten (legaten)
Onterven
Je kunt ook je kinderen onterven. Dat betekent overigens niet dat ze niets krijgen. Een onterfd kind heeft nog steeds recht op de helft van het kindsdeel, de zogenaamde legitieme portie. Voor een partner geldt dit niet – die kun je geheel onterven.
Codicil
Met een codicil kun je spullen met emotionele waarde nalaten aan iemand. In het codicil zet je, handgeschreven, ondertekend en met datum, een nauwkeurige omschrijving om welk voorwerp of meubel het gaat. Ook kun je je wensen voor je uitvaart erin zetten. Een codicil leg je thuis bij je papieren of geef je bij de notaris in bewaring.
Samenwonen en een erfenis
Als je samenwoont, dan heb je niet automatisch recht op elkaars erfenis. Je bent voor het erfrecht zelfs totale vreemden voor elkaar, zelfs al heb je een samenlevingscontract.
Testament bij samenwonen
Wil je als samenwoners wel erfgenamen van elkaar worden, dan kun je dit alleen regelen met een testament. Wil je dus niet trouwen of geregistreerd partners worden, maar wel zeker zijn dat je partner van jou erft? Dan moet je dit laten vastleggen in een testament. Een notaris kan je hier meer over vertellen. Tegenwoordig is een levenstestament ook populair. Daarin leg je vast wat er moet gebeuren als je tijdens je leven bepaalde beslissingen niet meer kan nemen. Bijvoorbeeld door ziekte of een ongeval.
Aanvaarden van de nalatenschap
Tot de nalatenschap behoren alle bezittingen en schulden van de overledene. Als erfgename kies je of je de nalatenschap zuiver aanvaardt, verwerpt of kiest voor beneficiaire aanvaarding.
Erfenis wel of niet aanvaarden?
Een erfgenaam hoeft een erfenis niet te aanvaarden.
Zie: erfenis en schulden
Zuiver aanvaarden
Als je een nalatenschap zuiver aanvaardt, dan aanvaard je alles. Je wordt dan ook verantwoordelijk voor eventuele schulden uit de nalatenschap.
Verwerpen
Als je een nalatenschap verwerpt, dan verwerp je alles en ben je geen erfgenaam meer. Je maakt dan ook geen aanspraak meer op bezittingen van de overledene. Deze procedure verloopt altijd via de rechter.
Beneficiaire aanvaarding
Weet je niet of een nalatenschap positief of negatief voor jou uitpakt? Dan kun je de nalatenschap aanvaarden ‘onder het voorrecht van boedelbeschrijving’. Dit noem je een beneficiaire aanvaarding. De erfgenaam moet zich dan niet gedragen alsof hij de erfenis ‘zuiver aanvaart’ door bijvoorbeeld spullen mee te nemen of geld op te nemen van een bankrekening. Daardoor wordt het namelijk gelijk een zuiver aanvaarde erfenis (inclusief eventuele schulden).
Raadpleeg een notaris voor meer informatie, want bij deze manier van aanvaarden, komen verschillende ingewikkelde zaken kijken. Dit loopt via de rechter.
Erfenis met schulden
Ben je erfgenaam van iemand die misschien schulden had? Kijk wat je kunt doen.
Je nalatenschap regelen
Wil je je eigen nalatenschap goed regelen? Je kunt bij leven veel doen. Bijvoorbeeld met een testament.
Pagina laatst aafgepast: 20 juli 2024